Η «ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ» ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

Ο καπιταλισμός έχει κατηγορηθεί ως το σύστημα που «εκμεταλλεύεται» την φύση δι’ ίδιον όφελος.

Η θεώρηση αυτή είναι κατά την γνώμη μου λάθος.

Και ο απλός άνθρωπος «εκμεταλλεύεται» την φύση δι’ ίδιον όφελος.

Στην πραγματικότητα, ο άνθρωπος είναι κομμάτι της φύσης, είναι μέρος της και δεν μπορεί αυτό να αποτελεί στοιχείο οποιασδήποτε έννοιας «εκμετάλλευσης». Ο άνθρωπος ζει μέσα στην φύση, όπως κάθε ζωικό είδος. Εκτός εάν κάποιοι θεωρούν εκμετάλλευση το γεγονός ότι αναπνέουμε οξυγόνο, τρεφόμαστε με φυτά και κρέας, αφοδεύουμε κλπ… δηλ. κάνουμε ό,τι κάνουν όλα τα άλλα θηλαστικά και είδη ζωής εν γένει στην φύση. Είναι δεδομένο ότι οι πιο πάνω λειτουργίες αποτελούν εξυπηρέτηση της φύσης, αφού πλαστήκαμε ώστε να έχουμε αυτές τις βιοτικές ανάγκες.

Ο καπιταλισμός κάνει στην πραγματικότητα κάτι άλλο: εκμεταλλεύεται τις ανθρώπινες ανάγκες παράγοντας «αξίες» και «υπεραξίες» και βλέπει τα αγαθά υπό την θεώρηση αυτή και μόνο. Στην τύφλωση αυτή της «αξιακής» θεώρησης των πάντων, καταπατά ή αδιαφορεί για τα δεδομένα της φύσης και δεν εννοεί τις αυθύπαρκτες φυσικές αξίες, διότι αυτές δεν υπάρχουν για αυτόν.

Για τον καπιταλισμό είμαστε εργατοώρες, αποδοτικότητα, κόστος εργασίας, κέρδος, καταναλωτές, αξίες, πελάτες και χίλια δύο άλλα που ακούτε από τους εκφραστές του και έχουν όλα «αξιακό» περιεχόμενο και θεώρηση.

Ανθρωποι πάντως με την βιολογική έννοια και κομμάτια της φύσης δεν είμαστε για αυτούς. Ισως να είμαστε κομμάτια του καπιταλιστικού συστήματος, εξαρτήματα και γρανάζια, υποζύγια και σφάγια, όμως ανθρώπινα όντα με την πραγματική έννοια του όρου, δεν είμαστε.

Ο καπιταλισμός λοιπόν «αξιοποιεί» την φύση (με όλα τα είδη που βιώνουν σε αυτή) με ένα όφελος, που διανέμεται αντίστοιχα με την μορφή της πυραμίδας  που ο ίδιος πάντοτε έχει. Αυτό κάνει: μόνο «αξιοποιεί», δηλ. λογίζει τα πάντα ως «αξίες» με οικονομικό περιεχόμενο ή αντίκρυσμα. Αντίστοιχα, ο καπιταλισμός κατανέμει τις  ζημίες από την αξιοποίηση στην πυραμίδα του κατά τρόπο αντιστρόφως ανάλογο από τον τρόπο με τον οποίο κατανέμει το «όφελος».

Την επιβάρυνση, τις ζημίες της «αξιοποίησης» τις πληρώνουν περισσότερο και πάντα όσοι πολλοί βρίσκονται στην βάση της πυραμίδας. Οι ευρισκόμενοι στην ανώτερη βαθμίδα της πυραμίδας έχουν τους τρόπους να αποφεύγουν την «εγκληματική μπόχα», που οι ίδιοι προκαλούν «αξιοποιώντας» την φύση. Όταν μάλιστα οι συνεκτικοί αρμοί της πυραμίδας : η εξουσία και οι νόμοι της, λειτουργούν για να «τιμωρήσουν» κάποιες ακρότητες, που προκύπτουν από την αδιαφορία της «αξιοποίησης» (δεν αναφέρομαι καθόλου στο παρόν στον μηχανισμό δημιουργίας των νόμων και στην επάρκεια τους, ούτε καν στον σκοπό τους, διότι οι νόμοι π.χ. απλώς μπορούν να ρυθμίζουν τους κανόνες μεταξύ των «αξιοποιούντων» και τίποτα περισσότερο ), όταν π.χ. κάποιος καταλαμβάνεται να ρίχνει τοξικά απόβλητα στα ποτάμια για να μην χρεωθεί το κόστος άλλης επεξεργασίας τους, τότε και πάλι μετακυλύουν το κόστος λειτουργίας των κανόνων, των θεσμών στην κοινωνία της πυραμίδας, ανεβάζοντας τις «αξίες» και τις «υπεραξίες» στην διαδικασία «αξιοποίησης» που αυτοί κάνουν. Μάλιστα, η ανάγκη, η βιοτική ανάγκη αποφυγής των συνεπειών από τις ζημιές, κάνει τους ανθρώπους ολοένα και περισσότερο εξαρτώμενους από το σύστημα: π.χ. θέτω τον εαυτό μου ως αντικείμενο εξάρτησης και περαιτέρω εκμετάλλευσης για να πάρω ένα σπίτι σε περιοχή με καλύτερες συνθήκες από πλευράς μόλυνσης για να μεγαλώσουν σε καλύτερο περιβάλλον τα παιδιά μου κλπ. .

Εχω γράψει ότι πρέπει να καταργήσουμε τις «αξίες» και τις «υπεραξίες» πάνω στα αγαθά και να συνδέσουμε τα αγαθά απευθείας με τον άνθρωπο. Αυτό είναι ένα από τα κεντρικά ζητούμενα της κοσμοθεωρίας μου, της θεωρίας των βιοτικών αναγκών. Η ανάλυση της παραπάνω παραγράφου μπορεί να αποτελέσει για κάποιους σοβαρό ερέθισμα για να εννοήσουν το τι συμβαίνει και οπωσδήποτε εξηγεί πολλά από αυτά που συμβαίνουν γύρω τους. Για εμένα θέτει κάτι περισσότερο, την αναγκαιότητα κατάργησης του καπιταλισμού και όλων των «αξιοποιητικών» συστημάτων που προηγούνται χρονικά αυτού και πιθανόν να τον συνεχίσουν ή να τον αντικαταστήσουν.  

       Είπαμε και είδαμε, ότι ο καπιταλιστής κατά την διαδικασία «αξιοποίησης» της φύσης και των όντων της, αδιαφορεί στην πραγματικότητα για αυτή και ενδιαφέρεται μόνο για τις «αξίες» και «υπεραξίες» που μπορεί να παράγει από αυτή. Ο καπιταλιστής και ο καπιταλισμός γνωρίζει μόνο δύο έννοιες (οι οποίες στηρίζονται άμεσα στις «αξίες» του και προέρχονται από αυτές) είναι οι έννοιες του «κέρδους» το + και το αρνητικό αντιστοιχό της η έννοια της «ζημίας», το – .

       Οι δύο αυτές έννοιες μεταφράζονται στον εγκέφαλο του καπιταλιστή πάντοτε σε «αξίες», διότι αυτές και μόνο διατρέχουν το σύστημα λειτουργίας του.

       Ο γνωστός σε όλους πραγματικός σκοπός του καπιταλιστή είναι να μεγιστοποιήσει την συσσώρευση και νόσφιση «αξιών», δηλ. το κέρδος, να συγκεντρώσει συνεπώς για το εαυτό του όσο το δυνατόν περισσότερες «αξίες» από την κοινωνία (ο καπιταλιστής ποτέ δεν παράγει κάτι που δεν έχει «αξία»). Για να το πράξει αυτό αναγκαίο είναι να ελαχιστοποιήσει τις «ζημίες». Η κύρια μέθοδος του καπιταλισμού λέει η κλασσική του σχολή, πως είναι να αποφεύγει την παραγωγή ζημιών. Εγώ θα έλεγα κάτι άλλο : ότι η κύρια μέθοδός του αποδέχεται τις ζημιές ως αναγκαίο επακόλουθο της λειτουργίας του για να υπάρξει κέρδος (η ύπαρξη κέρδους προϋποθέτει την ύπαρξη ζημιών) και συνεπώς η κύρια μέθοδός του είναι να φορτώνει τις ζημίες σε άλλους και πρώτος και ανήμπορος να αντιδράσει στην πυραμίδα του, είναι το έδαφος που την στηρίζει : η ίδια η φύση πέραν του ανθρώπου (ο καπιταλισμός στηρίζεται στην φύση και για να «αξιοποιήσει» τις βιοτικές ανάγκες). Μετά την φύση έπονται τα υπόλοιπα, τα ανθρώπινα σκαλοπάτια της … .

       Αντιλαμβανόμενος πολύ νωρίς ο καπιταλιστής, ότι η διάθεση των ζημιών είναι μια διαδικασία που μπορεί να οδηγήσει σε αντιδράσεις ή σε αναγκαστική απόρριψή του από τις κοινωνίες του πλανήτη, άρχισε να σκέπτεται κάτι εντελώς διαφορετικό: την «αξιοποίηση» των ζημιών και την θεώρησή τους ως «κέρδος» για τον ίδιο (ένα πρόσφατο κορυφαίο παράδειγμα είναι η «αξιοποίηση» των επισφαλειών των στεγαστικών δανείων στις Η.Π.Α. και αλλού με την έκδοση των περίφημων «τοξικών ομολόγων»). Το σχέδιό του προχώρησε εδώ και πολλές δεκαετίες στο στάδιο της εκμετάλλευσης της αντίδρασης για όσα ο καπιταλισμός προκαλεί, της «αξιοποίησής» της (κάπως έτσι ελέγχθηκε η πολιτική πορεία μεγάλου μέρους της «αριστεράς». Επειδή δε, αυτό που «αξιοποιεί» ο καπιταλισμός είναι η εκμετάλλευση των βιοτικών αναγκών των ανθρώπων, φρόντισε ώστε οι «ζημίες» που αυτός εναπόθεσε στην φύση, να συνδυαστούν με ανθρώπινες βιοτικές ανάγκες, ώστε να ξεκινήσει ένα νέος κύκλος «αξιοποίησης» αυτών των ζημιών. Η λογική του καπιταλιστή που ασχολείται με την αξιοποίηση των ζημιών είναι να εκμεταλλευτεί την λύση τους. Όχι όμως μόνο αυτό, η λογική πολλών πλέον είναι να προκαλέσουν το πρόβλημα ή να το αναδείξουν, προκειμένου να εκμεταλλευτούν στην συνέχεια την λύση του (δείτε π.χ. μονάδες επεξεργασίας βιομηχανικών λυμάτων, ιό Η1Ν1 κ.α.). Πάντα η κατεύθυνση αυτών των διαδικασιών είναι το «ον» άνθρωπος και οι βιοτικές ανάγκες του και πάντα το κόστος ή η περαιτέρω «ζημία» αυτή που δημιουργεί (κατ’ αντιστοιχία το «κέρδος» για τον καπιταλιστή) χρεώνεται με τον κανόνα της ανάστροφης πυραμίδας. Μεγαλύτερες «ζημίες» για τους ευρισκόμενους στην βάση, λιγότερες για τους πιο πάνω κ.ο.κ. . Ετσι, η «αναδιανομή αξιακής τροφής» προς την βάση της πυραμίδας (ήτοι για τον καπιταλιστικό κόσμο «αξιών») που πολλές φορές θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως σκουπίδια των ανώτερων στρωμάτων και επιπέδων της πυραμίδας, που πετιούνται και πέφτουν προς τα χαμηλά, ματαιώνεται και αυτή με σκοπό να διατεθούν οι «αξίες», υπέρ της λύσης των προβλημάτων. Οι «αξίες» φυσικά διατίθενται προς τους καπιταλιστές και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται. Τα κατώτερα επίπεδα της πυραμίδας έρχονται να πληρώσουν το κόστος και να επιλέξουν μεταξύ βιοτικών αναγκών. Η πρόταξη του ιδεολογήματος της προστασίας της φύσης και κατά συνέπεια και της ζωής των ιδίων και των επόμενων γενεών, καθιστά την επιλογή ή την υποταγή τους εύκολη. Όπως εύκολη καθιστά την επιχορήγηση των καπιταλιστών σε «αξίες» από την κοινωνία, προκειμένου να εκτελεστούν τα έργα «αξιοποίησης» των ζημιών. Ετσι οι καπιταλιστές που προκάλεσαν το πρόβλημα, βγαίνουν ακόμα πιο ισχυροί και κερδισμένοι από την διαδικασία «αξιοποίησης» των ζημιών τους. Τα δε νέα προβλήματα – «ζημίες», όπως αυτό της διάθεσης των συσσωρευτών ενέργειας στην «πράσινη ανάπτυξη» ή των αποτελεσμάτων της παραγωγής βιοκαυσίμων στην φύση, θα έλθει και πάλι ο καπιταλιστής να τα κάνει «κέρδος» για αυτόν και «ζημία» για την κοινωνία. Αέναη η φαυλότητα της καπιταλιστικής «αειφορίας», μέχρι να εξαντληθεί η πραγματική αξία του πλανήτη ως ζωοδότη.    

       Κάτι τέτοιο συμβαίνει και με την λεγόμενη «πράσινη ανάπτυξη», η ίδια επακριβώς θεώρηση και διαδικασία. Στην πραγματικότητα μια δίκαιη κοινωνία θα είχε απορρίψει και τιμωρήσει όσους προκάλεσαν αυτές τις «ζημίες», θα τους είχε ξαποστείλει στο «πυρ το εξώτερον». Σήμερα και για μία ακόμα φορά, έρχεται να τους επιτρέψει να «αξιοποιήσουν» αυτοί εις βάρος της κοινωνίας τις «ζημίες» που η δράση τους προκαλεί και προκάλεσε και να χρεώσουν το κόστος στην βάση της καπιταλιστικής πυραμίδας. Στο σημερινό περιβάλλον κάτι τέτοιο θα ξεσήκωνε σε άγριους πολέμους με αβέβαιο τέλος.

Εάν όμως, ο σοσιαλισμός είναι ο καπιταλισμός της αντεστραμμένης πυραμίδας (κατά τις αρχές του, που δεν απορρίπτουν τον καπιταλισμό ως μέθοδο λειτουργίας της οικονομίας και κυρίως της παραγωγικής διαδικασίας, αλλά επιδιώκουν να θέσουν τα παραγωγικά οφέλη του στην υπηρεσία ίσων ανθρώπων) θα έπρεπε να δει κάτι άλλο, κάτι διαφορετικό από την υποταγή στις επιδιώξεις και τις «αξιοποιήσεις» των καπιταλιστών. Θα έπρεπε να δει και να προβάλει τον τρόπο, την πρακτική μέθοδο σύμφωνα με την οποία, η όποια «αξιοποίηση» των ζημιών, θα ανήκει στην κοινωνία και όχι στα ανώτερα στρώματα της πυραμίδας του καπιταλισμού. Πως δηλαδή θα απλωθεί ευθύς εξαρχής η «αξιοποίηση» των ζημιών, ώστε αυτή να ανήκει στην βάση της πυραμίδας (ώστε να μπορούμε να μιλάμε για την λογική της αντεστραμμένης πυραμίδας, ήτοι για σοσιαλισμό).

       Βεβαίως, η λύση της αντεστραμμένης πυραμίδας, δεν είναι λύση που ταιριάζει αρμονικά με το παραγωγικό σύστημα του καπιταλισμού και για αυτό δεν λειτούργησε ο σοσιαλισμός (ιδίως όταν έπαυσε να αποτελεί διαδικασία εξέλιξης και παγιώθηκε ως «δικτατορία του προλεταριάτου»), αφού είχε και πάλι «αξιακή» θεώρηση της οικονομίας, της παραγωγής, των αγαθών. Μπορεί όμως να οδηγήσει σε ανακατατάξεις ικανές να μας κάνουν να καταλάβουμε τις βιοτικές μας αλήθειες, τον βιοτικό μας νόμο. Δεν ξέρω πόσοι μπορούν να το υποστηρίξουν, αλλά θα το δηλώσω ότι ο πολιτικός σοσιαλισμός θα παύσει να υπάρχει όταν καταργηθεί και ο πολιτικός καπιταλισμός. Η βαθειά μελέτη των στοχαστών του 19^ου αιώνα και του ίδιου του Μάρξ, το εκφράζει καθαρά: η σοσιαλιστική κοινωνία δεν είναι τελικός στόχος αλλά  μεταβατική μορφή προς την αταξική κοινωνία και, εάν αυτοί την αποκάλεσαν έτσι και δεν μπόρεσαν να την περιγράψουν ολοκληρωμένα είναι απλό να σκεφτούμε πλέον, με εργαλείο την θεωρία των βιοτικών αναγκών, ότι η ταξικότητα της κοινωνίας γεννιέται πάντα από την παρεμβολή κανόνων και ιδεοληψιών που παρεμποδίζουν την απόλαυση των βιοτικών αναγκών από όλους.

Η «αταξική» κοινωνία είναι η κοινωνία των βιοτικών αναγκών, αυτή που περιγράφω, ορίζω και αναζητώ.   

     Ας σκεφτούμε λοιπόν οι ίδιοι, πώς θα ξαναθέσουμε τον σοσιαλισμό σε κίνηση, πως θα καταφέρουμε να κινήσουμε την κοινωνία προς τον σκοπό της εξυπηρέτησης των αναγκών της ζωής του ανθρώπου.

       Η «πράσινη ανάπτυξη» προσφέρει ένα πεδίο, όπου μπορούν να τεθούν τα δεδομένα για το μέλλον, αρκεί να μην την προσφέρουμε ως «αξιακό» κέρδος στους καπιταλιστές.